Chú trọng hơn nữa chính sách kích cầu, hỗ trợ hợp tác xã nông nghiệp phát triển

- Sau khi tổ chức đăng ký lại hoạt động theo Luật HTX năm 2012, số HTX nông nghiệp ở Quảng Trị giảm từ 300 HTX (2013) xuống còn 260 HTX (2016). Tổng số thành viên các HTX nông nghiệp là 68.800 thành viên (giảm 13.843 thành viên). Doanh thu bình quân 992 triệu đồng/HTX (tăng 205,8 triệu đồng), lợi nhuận bình quân 114 triệu đồng/HTX (tăng 14,6 triệu đồng/ HTX). Sau khi Luật Hợp tác xã năm 2012 có hiệu lực, các cấp chính quyền địa phương đã tập trung chỉ đạo và thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về lĩnh vực kinh tế hợp tác.

Nhận thức của cán bộ và một số bộ phận thành viên có thay đổi rõ rệt về vai trò, vị trí, tầm quan trọng và lợi ích của HTX trong giai đoạn mới. Hầu hết các HTX tổ chức đăng ký lại đúng quy trình đã hướng dẫn, thực hiện tốt các quy định Luật HTX năm 2012. Các HTX đã rà soát, đánh giá, phân loại tài sản, nguồn vốn, công nợ, tư cách thành viên…. Xác định nguồn gốc của nợ phải thu (đặc biệt là nợ phải thu của thành viên với HTX), thống nhất mức vốn góp, nhiều HTX xây dựng được phương án xử lý, thu hồi nợ có hiệu quả, nhanh gọn và hợp lòng dân. Bộ máy điều hành và quản lý được quy định nhiệm vụ và quyền hạn rõ ràng, vai trò của Chủ tịch hội đồng quản trị được thành viên trao quyền nhiều hơn.

Một số HTX đã bổ sung thêm các dịch vụ và đưa vào trong kế hoạch chuyển đổi của các HTX, trong đó chú trọng đến các dịch vụ đầu vào đảm bảo nhu cầu cho sản xuất theo hướng liên doanh - liên kết như: Dịch vụ phân bón, thức ăn chăn nuôi, tín dụng, sản xuất và kinh doanh lâm nghiệp… và kết nối thị trường tiêu thụ. Tư cách thành viên đa số được xác định rõ ràng hơn so với trước đây, thành viên vào HTX có đơn xin gia nhập và vốn góp. Có giấy chứng nhận vốn góp, sổ theo dõi vốn góp thành viên, có hợp đồng cam kết sử dụng dịch vụ với thành viên.

Đối với nhiều HTX, quyền lợi và nghĩa vụ giữa thành viên với HTX được thể hiện đầy đủ, minh bạch, cụ thể trong Điều lệ và trong hợp đồng dịch vụ. Các HTX yếu kém, không có nhu cầu tổ chức đăng ký lại hoạt động hoặc hoạt động chưa phù hợp so với Luật HTX 2012 thì được vận động, khuyến khích và hỗ trợ tư vấn chuyển sang mô hình khác cho phù hợp hoặc sáp nhập các HTX yếu kém lại với nhau.

Bước đầu đã hình thành được một số HTX kiểu mới theo hướng liên doanh - liên kết trong sản xuất, tiêu thụ hàng hóa cho thành viên, điển hình có HTX Thống Nhất đã liên kết với Công ty thức ăn chăn nuôi CP trong việc cung ứng các dịch vụ đầu vào và tiêu thụ lợn cho thành viên, HTX Công Bằng Sa Mù sản xuất và tiêu thụ cà phê sạch, HTX Phú Hưng sản phẩm gỗ rừng trồng FSC, HTX Hồ Tiêu Cùa sản phẩm hồ tiêu, HTX Đông Thanh với sản phẩm rau an toàn, HTX Kinh Môn, HTX Thuỷ Ba Tây về hợp đồng dịch vụ giữa thành viên với HTX...

Qua khảo sát, hiện có 40,6% HTX nông nghiệp được đánh giá là hoạt động loại khá, giỏi; 52,2% hoạt động loại trung bình, 7,2% hoạt động yếu, kém. Trình độ đội ngũ cán bộ HTX nông nghiệp hiện có 8% cán bộ trình độ đại học, cao đẳng; 47,3 % cán bộ trình độ trung cấp, sơ cấp; còn lại chủ yếu bồi dưỡng ngắn hạn. Có 8% hợp tác xã (20 HTX) sản xuất kinh doanh dịch vụ chuyên ngành, 92% (240 HTX) hợp tác xã sản xuất kinh doanh dịch vụ tổng hợp. Có 8% hợp tác xã quy mô toàn xã, 88% hợp tác xã quy mô thôn, liên thôn và 4% hợp tác xã của các thành viên cá nhân. Có 22% hợp tác xã (57 HTX) có trụ sở kiên cố, 26% (68 HTX) trụ sở tạm bợ và 52% (135 HTX) chưa có trụ sở. 40% hợp tác xã (104 HTX) được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, 60% (156 HTX) chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

- Có thể thấy, vai trò của các HTX nông nghiệp có vị trí rất quan trọng đối với một tỉnh thuần nông như Quảng Trị. Vậy để hỗ trợ, kích cầu các HTX nông nghiệp phát triển, thời gian qua tỉnh đã triển khai thực hiện những chính sách ưu đãi gì, thưa ông?

- Để nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ HTX nông nghiệp, giai đoạn 2013 - 2016, ngành đã tổ chức tập huấn, bồi dưỡng ngắn ngày cho hơn 1.500 lượt cán bộ chủ chốt gồm: Giám đốc, Phó Giám đốc, ban kiểm soát và Kế toán trưởng các HTX nông nghiệp. Nội dung tập huấn khá phong phú và phù hợp với thực tế như: Quản lý HTX, lập phương án sản xuất kinh doanh, xây dựng kế hoạch sản xuất, các dịch vụ cung ứng tập trung, tiêu thụ tập trung, liên kết trong sản xuất kinh doanh và kết nối thị trường tiêu thụ nông sản, kế toán trong HTX để nâng cao được trình độ quản lý, điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX...

Ngoài ra còn lồng ghép phổ biến, tuyên truyền và hướng dẫn cho các HTX tiếp cận và thực hiện chính sách, pháp luật của nhà nước trong lĩnh vực kinh tế hợp tác. Về đào tạo dài hạn: Giai đoạn 2013- 2016, tỉnh tiếp tục thực hiện Nghị quyết 18/2009/NQ- HĐND của HĐND tỉnh, hiện còn 46 sinh viên là con, em thành viên của HTX đang theo học đại học và kết thúc cuối năm 2017.

Hàng năm, Sở Nông nghiệp & PTNNT chỉ đạo các địa phương tổ chức hàng chục lớp tập huấn đưa tiến bộ khoa học ứng dụng vào sản xuất cho các hộ nông dân bằng nguồn ngân sách sự nghiệp nông nghiệp và hướng dẫn để xây dựng thương hiệu cho một số sản phẩm đặc trưng, liên kết thị trường tiêu thụ.

Đầu mối kết nối, tư vấn, giới thiệu các HTX tham gia các hội chợ giới thiệu, quảng bá sản phẩm tại Hà Nội và Hội nghị ngoài tỉnh đối với các nhóm sản phẩm như: tiêu Cùa (HTX tiêu Cùa), cà phê khe sanh (HTX Công Bằng Sa Mù), ném Vĩnh Kim (HTX Vĩnh Kim)... Thông qua các hội chợ, các sản phẩm đặc sản của các HTX được giới thiệu và quảng bá trong cả nước, đồng thời thúc đẩy liên kết, mở rộng thị trường cho sản phẩm. Bên cạnh đó, tỉnh đã thực hiện một số chính sách tiếp cận vốn và quỹ hỗ trợ phát triển HTX.

Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh được thành lập theo Quyết định số 425/2009/QĐ- UBND, ngày 17/03/2009 của UBND tỉnh Quảng Trị. Từ khi thành lập cho đến nay Quỹ hỗ trợ phát triển HTX hoạt động có hiệu quả, luôn bảo toàn nguồn vốn và chưa có nợ xấu xảy ra. Bước đầu đi vào hoạt động, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX chủ yếu tập trung vào hỗ trợ các HTX, tổ hợp tác vốn đầu tư đổi mới công nghệ, phục vụ sản xuất nhằm tăng cường hiệu quả của khâu sản xuất, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế và thu nhập cho thành viên HTX.

Các dự án cho vay được thực hiện chủ yếu là mua máy gặt đập liên hợp, máy cày dịch vụ làm đất, phát triển chăn nuôi mô hình trên cát, dịch vụ chế biến hải sản, dịch vụ giết mổ gia súc, dịch vụ môi trường. Tổng số tiền lũy kế giải ngân trên 20,25 tỉ đồng, hiện có 98 HTX, tổ hợp tác được tiếp cận vốn từ nguồn quỹ này. Bên cạnh đó, tỉnh còn có một số chính sách như hỗ trợ thành lập mới HTX; chính sách giao đất, cho thuê đất; chính sách hỗ trợ vốn, giống khi gặp khó khăn do thiên tai, dịch bệnh…

- Thưa ông, mặc dù đã chuyển đổi nhưng thực tế cho thấy các HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh vẫn hoạt động chưa đạt được hiệu quả như mong muốn. Với chức năng quản lý nhà nước trên lĩnh vực này, Sở Nông nghiệp & PTNT có những đề xuất giải pháp gì để kích cầu hoạt động phát triển kinh tế tập thể trong phát triển nông nghiệp?

- Phát huy những kết quả đạt được, khắc phục những tồn tại yếu kém trong việc thi hành Luật HTX năm 2012 trong lĩnh vực nông nghiệp, tiến tới xây dựng HTX kiểu mới trong giai đoạn tới phù hợp với kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, Sở Nông nghiệp & PTNT đề xuất một số giải pháp sau: Tỉnh cần có cơ chế khơi thông các nguồn vốn tín dụng ưu đãi để làm đòn bẩy thúc đẩy các HTX phát triển, đặc biệt là bổ sung nhiệm vụ quỹ bảo lãnh tiền vay cho nguồn quỹ hỗ trợ HTX; tháo gỡ bỏ một số rào cản để HTX có thể thuận lợi hơn trong việc tiếp cận vốn vay các ngân hàng thương mại.

Quan tâm, hướng dẫn, hỗ trợ xây dựng các mô hình HTX theo hướng sản xuất theo chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ nhằm nâng cao giá trị của sản phẩm hàng hóa khi đưa ra thị trường, trong đó có chính sách ưu tiên nguồn lực xây dựng và phát triển các mô hình HTX, tổ hợp tác gắn với các chuỗi giá trị nông sản an toàn và có giá trị kinh tế cao, mô hình liên kết sản xuất - tiêu thụ nông sản giữa doanh nghiệp với nông dân thông qua HTX theo nội dung của Quyết định 2462/QĐ-UBND ngày 6/11/2014 của UBND tỉnh. Xúc tiến thành lập liên hiệp HTX sản xuất và kinh doanh một số sản phẩm chủ lực của địa phương mà hiện nay có nhiều HTX tham gia điều hành sản xuất như hồ tiêu, cao su, lúa hữu cơ, cây ăn quả, dược liệu…

Đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm. Tăng cường hợp tác quốc tế để tranh thủ kinh nghiệm, nguồn lực hỗ trợ phát triển kinh tế hợp tác. Hỗ trợ các mô hình điểm về HTX đối với đoàn viên, thanh niên hoặc phụ nữ lập nghiệp trên địa bàn huyện Hướng Hóa và Đakrông cho đồng bào dân tộc thiểu số… Đặc biệt, cần có cơ chế quy định cụ thể bố trí kinh phí đảm bảo thực hiện các chính sách Chính phủ và các Bộ, ngành đã quy định đối với lĩnh vực phát triển kinh tế tập thể nói chung, HTX nông nghiệp nói riêng tránh tình trạng chính sách có nhưng kinh phí không có dẫn đến khó triển khai thực hiện.

- Xin cảm ơn ông!