Quan tâm chuyển đổi hợp tác xã theo luật mới

    Thực hiện chuyển đổi HTX theo luật mới, UBND tỉnh đã có Quyết định 2136 ngày 11/11/2013 về việc ban hành kế hoạch tuyên truyền, phổ biến và tổ chức thực hiện Luật HTX năm 2012 trong đó quy định rõ đến cuối quý III năm 2014 các HTX trên địa bàn tỉnh phải hoàn thành việc chuyển đổi theo quy định. Tuy nhiên, đến thời điểm này toàn tỉnh mới có 65/341 HTX chuyển đổi hoạt động. 
    Một trong những vướng mắc chính là do nhận thức của các cấp chính quyền và người dân còn hạn chế. Cụ thể là nhiều người chưa hiểu rõ những tiến bộ và lợi ích của HTX kiểu mới so với kiểu cũ. Cùng với yếu tố chủ quan là trình độ năng lực yếu kém, đa phần các cán bộ HTX đều thiếu chủ động trong xây dựng kế hoạch chuyển đổi. Theo ông Lê Như Củng, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Quảng Trị, trong khi người dân còn chưa nhận thức đầy đủ về Luật HTX năm 2012 thì sự vào cuộc quyết liệt của các cấp chính quyền, đặc biệt là cấp xã trong việc chuyển đổi các HTX là hết sức quan trọng. Bên cạnh đó cũng cần có sự tư vấn, hướng dẫn kịp thời của Ban Chỉ đạo cấp huyện trong việc lập kế hoạch cho các bước chuyển đổi cụ thể. 
    Theo xu hướng mới, HTX không chỉ đơn thuần làm những dịch vụ công ích mà phải đem lại lợi nhuận thực sự cho các thành viên bằng những dịch vụ tạo ra tiền. Để các mô hình HTX kiểu mới hoạt động theo cơ chế thị trường, đòi hỏi mỗi HTX phải chủ động được nguồn vốn lớn. Tuy nhiên, hiện nay phần lớn các HTX trên địa bàn tỉnh chưa thiết lập được mối quan hệ tín dụng với các ngân hàng thương mại do không đủ điều kiện thế chấp tài sản nên đại bộ phận HTX không đủ vốn hoạt động và mở mang sản xuất, kinh doanh dịch vụ, hỗ trợ kinh tế cho xã viên. Với quy mô toàn xã, HTX Triệu Thuận, xã Triệu Thuận (huyện Triệu Phong) có 1.056 xã viên, doanh thu mỗi năm gần 5 tỷ đồng, lợi nhuận trung bình đạt 181 triệu đồng/năm, đây được xem là HTX hoạt động có quy mô và hiệu quả trên địa bàn tỉnh. Để cung ứng dịch vụ phân bón, thuốc bảo vệ thực vật cho xã viên, HTX Triệu Thuận đã hợp đồng lấy vật tư nông nghiệp ở Công ty Cổ phần công nghiệp hóa chất Đà Nẵng. 
    Tuy nhiên, theo ông Trần Hữu Tấn, Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Triệu Thuận, để nhập hàng kịp thời vụ cho nông dân, HTX phải đàm phán, thương lượng với công ty lấy nợ vật tư với lãi suất 10%/năm. Cuối vụ xã viên thanh toán, HTX chuyển tiền vào công ty trung bình mỗi năm 2 – 3 tỷ đồng qua hệ thống ngân hàng. HTX rất mong muốn được vay vốn ngân hàng để mua vật tư nhằm chủ động hơn trong quá trình đặt hàng với doanh nghiệp mà mức lãi suất ngân hàng cũng thấp hơn so với doanh nghiệp vật tư. Tuy nhiên, HTX vẫn không tiếp cận được nguồn vốn vay ngân hàng vì không có tài sản thế chấp. Thời điểm này, HTX nông nghiệp Triệu Thuận đang hoàn thành phương án chuyển đổi theo luật mới tuy nhiên gặp nhiều khó khăn trong soạn thảo điều lệ HTX mới vì chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể. HTX cũng lúng túng do khi chuyển sang mô hình kiểu mới là phải mở rộng, đa dạng hóa dịch vụ nhằm tháo gỡ khó khăn cho xã viên từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm. 
    Đến thời điểm này, toàn tỉnh có khoảng 19% HTX đã chuyển đổi theo luật mới. Tuy nhiên, việc chuyển đổi HTX mới dừng lại ở việc thay đổi tên gọi còn chất lượng hoạt động, hiệu quả kinh tế vẫn chưa theo kịp với yêu cầu mới, hay nói cách khác, mô hình chuyển đổi HTX vẫn chỉ là “bình mới, rượu cũ”. HTX nông nghiệp Hiếu Bắc, xã Cam Hiếu (huyện Cam Lộ) chuyển đổi sang hoạt động theo Luật HTX năm 2012 từ tháng 12/2014. Với 319 xã viên, năm 2009, HTX này thực hiện chuyển đổi thì chỉ có 7 xã viên góp cổ phần với mức 200 ngàn đồng/xã viên, năm 2014 chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012 số lượng xã viên đóng góp cổ phần tăng lên được 64 người với mức 750 ngàn đồng/ xã viên. 
    Theo ông Nguyễn Duy Thự, Giám đốc HTX nông nghiệp Hiếu Bắc thì dù lượng xã viên đóng góp cổ phần có tăng nhưng tổng cổ phần toàn HTX cũng mới chỉ trên 40 triệu đồng, không đủ tiền trang trải hoạt động. Vì vậy, đến nay HTX vẫn chủ yếu đảm nhận những dịch vụ công ích nhỏ lẻ, còn những dịch vụ kinh doanh tạo lợi nhuận thì vẫn chưa đủ tiềm lực để thực hiện. Diện tích canh tác, lao động, số lượng dịch vụ và nguồn vốn ít nên doanh thu, lợi nhuận thấp, vì vậy xã viên chưa nhiệt tình tham gia hoạt động và thu nhập của cán bộ HTX nông nghiệp Hiếu Bắc đều ở mức thấp, trong khoảng 400 – 1 triệu đồng/tháng, tùy chức danh. 
    Từ thực tế đó có thể thấy, để đẩy mạnh quá trình chuyển đổi HTX ngoài việc tăng cường công tác tuyên truyền, tập huấn đến tận cơ sở để cùng người dân tháo gỡ vướng mắc, ngành chức năng mà cụ thể là Liên minh HTX tỉnh, Ban Chỉ đạo triển khai Luật HTX các cấp cần phối hợp chặt chẽ với cơ sở để định hướng một số dịch vụ cho các HTX, đặc biệt là các dịch vụ gắn với sản xuất nông nghiệp hàng hóa, qua đó từng bước thay đổi hình thức tổ chức sản xuất tập thể theo hướng hiện đại hơn. 
    Đặc biệt, trong quá trình chỉ đạo chuyển đổi HTX hoạt động theo luật mới cần rà soát và có phương án vận động sáp nhập hoặc hợp nhất các HTX có quy mô hoạt động nhỏ với các HTX liền kề. Việc làm này nhằm nâng cao năng lực, hiệu quả để HTX đảm bảo kinh phí trang trải hoạt động và chi trả tiền lương cho cán bộ quản lý HTX, đảm bảo mức thu nhập tối thiểu và đóng bảo hiểm xã hội để đội ngũ cán bộ HTX yên tâm phục vụ. Với những HTX yếu kém thì cần vận động tự nguyện giải thể hoặc chuyển đổi sang loại hình hoạt động khác phù hợp hơn.